μακρομόρια ή μεγαλομοριακές ενώσεις

Μόρια τα οποία αποτελούνται από πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων, που ποικίλλει από μερικά εκατομμύρια έως ένα δισεκατομμύριο· οι διαστάσεις των μ. είναι σημαντικά μεγαλύτερες από εκείνες των συνηθισμένων μορίων και το γεγονός αυτό δικαιολογεί την ονομασία μόρια γίγαντες με την οποία είναι επίσης γνωστά. Ο σχηματισμός των μ. οφείλεται κυρίως στην ιδιότητα των ατόμων του άνθρακα να ενώνονται μεταξύ τους σε αριθμό σχεδόν απεριόριστο, δημιουργώντας έτσι ποικίλες μοριακές δομές. Τα μ. είναι χαρακτηριστικά των φυσικών και τεχνητών πολυμερών, που προκύπτουν από τη συνένωση ενός μεγάλου αριθμού μικρών μορίων του ίδιου ή διαφορετικού τύπου. Ανάμεσα στα σπουδαιότερα φυσικά πολυμερή περιλαμβάνονται τα μ. των πρωτεϊνών, των νουκλεϊκών οξέων και των πολυσακχαριτών (άμυλο, κυτταρίνη), που συμμετέχουν στα βιολογικά φαινόμενα· από τα τεχνητά μ. σημαντικά και πολύ γνωστά είναι οι πλαστικές ύλες και οι συνθετικές ίνες. Όσον αφορά τη δομή τους, τα μ. διακρίνονται σε μονοδιάστατα ή γραμμικά, όταν προκύπτουν από γραμμική σύνδεση των μικρότερων μορίων· σε δισδιάστατα, όταν τα μόρια ενώνονται μεταξύ τους με τρόπο ώστε να σχηματίζουν διακλαδισμένες διατάξεις που βρίσκονται στο επίπεδο· τέλος, σε τρισδιάστατα ή δικτυωτά, όταν η διακλαδισμένη διάταξή τους προσανατολίζεται προς τις τρεις διαστάσεις του χώρου. Τα μόρια που συνιστούν ένα μ. μπορεί να είναι διατεταγμένα τυχαία (όπως ισχύει για πολλά τεχνητά πολυμερή) ή σύμφωνα με ορισμένη διάταξη (όπως συμβαίνει στα φυσικά και σε ορισμένα τεχνητά πολυμερή, που συντίθενται με την επίδραση στερεοχημικά εξειδικευμένων καταλυτών). Τα μ. παρουσιάζουν μερικές χαρακτηριστικές ιδιότητες, από τη γενική μελέτη των οποίων αναπτύχθηκε η χημεία των μ., που αποτελεί σήμερα έναν από τους βασικούς τομείς της οργανικής χημείας. Μεταξύ των κοινών χαρακτηριστικών των μ., σημαντικότερο είναι η γενική ιδιότητά τους να παραμένουν αδιάλυτα στο νερό ή να δίνουν κολλοειδή διαλύματα (βλ. λ. κολλοειδή), το υψηλό μοριακό τους βάρος –ο προσδιορισμός του οποίου δεν είναι εφικτός με τις κοινές μεθόδους και απαιτεί εφαρμογή ειδικών μεθόδων (υπερφυγοκέντρηση)– και το πολύπλοκο της δομής, η έρευνα της οποίας απαιτεί την εφαρμογή νέων μεθόδων.